«Сақтар меридианы: тарих, ғылым және заманауи сын-қатерлер» халықаралық дөңгелек үстел

2025 жылдың 16 мамырында Тұран университетінде «Сақтар меридианы: тарих, ғылым және заманауи сын-қатерлер» атты халықаралық дөңгелек үстел өтті. Оны «Тұран» университетінің халықаралық қатынастар және дипломатия Жоғары мектебі жанындағы Аймақтану орталығы мен «Есік» мемлекеттік тарихи-мәдени қорық-музейі ұйымдастырды.

Конференцияны өткізу үшін ұйымдастыру комитеті сайланды, оның құрамына:

• Төраға: Алшанов Рахман Алшанұлы, Қазақстан ЖОО қауымдастығының президенті, «Тұран» университетінің ректоры, экономика ғылымдарының докторы, профессор.
• Төрағаның орынбасары: Разакова Дина Ибрагимовна, стратегиялық даму, ғылым және инновациялар жөніндегі проректор, э.ғ.к., PhD докторы.
• Ұйымдастыру комитетінің мүшелері: Мухамбедьярова А.Т., Халықаралық қатынастар және дипломатия Жоғары мектебінің директоры, саяси ғылымдарының докторы, профессор;
• Камалов А.Қ., Аймақтану орталығының директоры, тарих ғылымдарының докторы, профессор;
• Каримова З.К., Халықаралық қатынастар және дипломатия жоғары мектебінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты;
• Оржанова У.К., Халықаралық қатынастар және дипломатия жоғары мектебінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты;
• Кулумжанов Н.Е., қауымдастырылған профессор, PhD, «Жолшы» философиялық қоғамдастығының жетекшісі.

Іс-шара археология, этнология, филология және тарихи география мәселелерін терең талқылауға көмектесетін Қазақстан, Өзбекстан, Әзірбайжан және басқа елдердің жетекші сарапшыларын біріктірді.

Құттықтау сөзін Қазақстан университеттері қауымдастығының президенті, «Тұран» университетінің ректоры, экономика ғылымдарының докторы, профессор Р.А.Алшанов алды.

Негізгі баяндамалар:

• Омарова Г.С., Қазақ ұлттық зерттеу университеті Философия институты орталығының директоры, филология ғылымдарының кандидаты (Қазақстан Республикасы). Баяндама тақырыбы: «Алып Ер Тонанның Түркі Мәдениетіндегі Орны».
  Баяндамада Алып Ер Тоны тұлғасының түркі эпосы мен мәдени жадындағы маңызы, ұлттық бірегейлікті қалыптастырудағы рөлі айқындалды.
• Ошан Жанымхан, т.ғ.к., Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институты Қазақстан және көршілес елдердің көне және ортағасырлар тарихы бөлімінің меңгерушісі.
  Автор өз сөзінде Орталық Азия аумағындағы тарихи сабақтастықтың негізі ретінде сақ өркениетінің маңыздылығына тоқталды.
• Ходжаев Ахад, Абу Райхон Беруний атындағы ӨР ҰҒА Шығыстану институты Орталық Азия тарихы орталығының жетекшісі, тарих ғылымдарының докторы (Өзбекстан Республикасы). Баяндама тақырыбы: «Сақтар туралы ежелгі қытай деректерінен алынған мәліметтер».
  Қытай деректерін талдау, сақ тарихының маңызды аспектілерін қайта құруға, сондай-ақ халықаралық байланыстар мен мәдени қарыздарды анықтауға мүмкіндік берді.
• Джуманиязова Феруза, Абу Райхон Беруний атындағы ӨР ҰҒА Шығыстану институтының аға ғылыми қызметкері, PhD докторы, (Өзбекстан Республикасы).
  Баяндама тақырыбы: «Солтүстік-Шығыс Үндістан сақтары туралы».
  Баяндама аз зерттелген аспектіге – сақ тайпаларының Үндістанның солтүстік-шығыс аймақтарындағы ықпалы мен болуына арналды. Автор Оңтүстік Азиядағы мәдени байланыстардың тоғысқан жерлерін ашатын жазба және археологиялық дәлелдемелерді зерттеді.
• Хамит Айтқұл, «Есік» мемлекеттік тарихи-мәдени қорық-мұражайының (Қазақстан Республикасы) ғылыми хатшысы.
  Баяндама тақырыбы: «Сарытоғай – сақтар алқабы». Зерттеу жұмысы Сарытоғай алқабындағы сақ археологиялық ескерткіштеріне арналған, бұл олардың сақ әлемінің тарихи-территориялық құрылымындағы маңызын көрсетеді.
• Гасанов Заур, Әзірбайжан Ұлттық Ғылым академиясы Археология және антропология институты директорының ғылыми жұмыстар жөніндегі орынбасары, тарих ғылымдарының докторы (Әзербайжан Республикасы).
  Баяндама тақырыбы: «Скиф-сақтардың этникалық шығу тегі мәселесі»
  Тұсаукесер лингвистикалық, археологиялық және тарихи көзқарастардың тоғысқан жерінде этногенез мәселелері бойынша қызу пікірталас тудырды.
• Торланбаева К.У., тарих ғылымдарының докторы, Халықаралық қатынастар және дипломатия жоғары мектебінің доценті.
  Баяндама тақырыбы: «Ұлы дала тарихындағы скиф-сақ кезеңінің тарихи белестері».
  Баяндамада көшпелі тайпалар өркениетінің дамуының негізгі кезеңдері мен олардың далалық Еуразияның өркениеттік дамуына қосқан үлесі көрсетілген.

Конференция қорытындысы бойынша:

• Аймақтағы мәдени және табиғи мұрасын сақтау бойынша ұсыныстармен қаулы қабылданды;
• Шараны жүйелі түрде ғылыми форум форматында өткізу туралы келісімге қол жеткізілді;
• Сақ өңірін зерттеу мен дамытуда пәнаралық тәсілдің маңыздылығы атап өтіледі.

Конференцияны ұйымдастырушылар, конференцияның барлық қатысушыларына ерекше алғысын білдіреді.