Жасанды интеллект және гуманитарлық ғылымдар
Тарихшы, мәдениеттанушы, тарих ғылымдарының докторы (PhD) Анна Эспарсаның ашық дәрісі
Адам мен жасанды интеллекттің (Homo Sapiens және AI), яғни машина мен шығармашылық иесінің өзара байланысы мәдениеттанушы Анна Эспарсаның дәрісінде талқыланды. Анна Эспарса – Рим, Париж 1 Пантеон-Сорбонна, Брюссель еркін университетінің, Гранада, Будапешт және Венгрияның Лакителек қаласындағы Халықаралық аударма лагерінің есіктері айқара ашылған ғалым. 2025 жылғы қазан айының 17-і күні ол «Тұран» университетінде қонақ дәрісін өткізді.
Анна Эспарса тек алматылық студенттердің ғана емес, жасанды интеллекттің де назарын аударды – ол AI жүйесін бір жыл бойы Күміс ғасыр поэзиясымен оқытқан. Нәтижесінде Алматыдағы дәріс тыңдаушыларының 60 пайызы Анна Ахматованың өлеңін жасанды интеллект жасаған мәтінмен шатастырып алды. Тек Андрей Белыйдың шығармалары жағдайды айқындап берді: студенттер орыс жазушысының символистік мәнін ажыратып, шынайы авторды таныды.
«Жасанды интеллект – бұл адамды еліктеу емес, түбегейлі өзгеше ойлау түрі. Адам мен ЖИ қасиеттерін біріктіре отырып, біз шығармашылық үдерістің жаңа түрін қалыптастырамыз, онда әрбір серіктестің күшті жақтары өзара толықтырып, күшейтеді», – деп сенімді түрде атап өтті мәдениеттанушы.
Осы жылы шуақты қазан күнінде Анна Эспарса «Тұран» университетінің ең кең әрі жарық аудиторияларының бірінде гуманитарлық бағыттағы студенттерді жинады. Жастарды технологиялардың дәстүрлі мамандықтарға, әсіресе журналистикаға, PR мен аударма саласына әсері қызықтырды. Мәдениеттанушының пікірінше, кез келген жағдайда кәсіби стандарттарды сақтау қажет, ал жасанды интеллект мысалы, үлкен көлемдегі деректерді өңдеу және ақпарат жинау барысында тек көмекші құрал ретінде қолданылуы тиіс.
«Негізгі сәт – бұл сұраныстың сапасы мен құрылымы. Адамның сұранысы – жүйенің кең семантикалық кеңістігіндегі белгілі бір аймақты ғана жарықтандыратын прожектор іспетті», – деп ерекше атап өтті Анна Эспарса.
Алайда машина сезім мен эмоцияны бастан өткере алмайды. Оның экзистенциалды тәжірибесі, әлеуметтік эволюциясы мен күмәні жоқ. Сондықтан адамның басты күші мен артықшылығы – эмпатия, – деп есептейді Анна Эспарса.
«Сіз дұрыс скрипт жаза аласыз, бірақ жасанды интеллект ұсынған нәтижені қайта өзіңіз өңдеуіңіз қажет», – дейді ол.
Мәдениеттанушының пікірінше, интеллектуалды эмпатия – әңгімелесушіні түсіну, контекстті сезіну және сенімді диалог орнату қабілеті – журналистиканы тірі әрі мәнді етеді. Ал жасанды интеллект әзірге мұндай қасиеттерге ие емес. Сондықтан гуманитарлық ғылым өкілдерінің міндеті – технологияларды саналы пайдалану, адами болмысты және аудитория алдындағы жауапкершілікті жоғалтпау.
Анна Эспарса «Тұран» университетіне бұған дейін де бірнеше рет келген. Қазіргі уақытта ол Орталық Азия мәдениетін зерттеу бағытында белсенді жұмыс жүргізіп, «Түркістан – түркі әлемінің бесігі» атты кітап-альбомды әзірлеуге қатысып жатыр.
М.В. Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінің тарих факультетінің түлегі, тарих ғылымдарының докторы Анна Эспарсаға студенттерге арналған дәрісі және кезекті сапары үшін алғыс білдіреміз.
Кездесуді «Тұран» университеті тарапынан имидждік жұмыстар жөніндегі супервайзер Татьяна Затонская мен Медиа және мәдениетаралық коммуникация жоғары мектебінің директоры Анна Сергеевна Бузело ұйымдастырды.
